Bij mijn eerste bezoek aan Griekenland was ik verwonderd over de uitzonderlijk relaxte sfeer: niemand leek er te werken. Helaas bleek dat achteraf echt waar te zijn. Griekenland is failliet.
Ook als wij dat niet zo noemen.
Ook als onze ministers zich blijven uitdrukken in termen zoals
‘garantieregelingen’, ‘steunfondsen’ en ‘pan-Europese solidariteit’.
Het betekent allemaal hetzelfde: Griekenland is failliet.
En dat is nog maar een voorbode van een veel groter en zorgwekkender fenomeen; Wat die Grieken kunnen, kan de rest van Europa ook.
Europa is in verval en verliest deze eeuw haar dominante positie.
(Het goede leven in Griekenland – Maar wie gaat dat betalen?)
Al vele maanden wordt de actualiteit beheerst door ‘Griekenland’. Hoewel tussentijds nu en dan een Arabische dictator wordt afgezet of gelyncht, heeft de economische sores van de Grieken in 2011 het Europese nieuws bepaald.
En hoewel onze politici ons graag doen geloven dat Griekenland een achterblijvertje is in het gezelschap van de Europese Unie, is Griekenland eigenlijk een voorloper. Wat er in Griekenland gebeurt en gaat gebeuren is een voorbode voor wat er straks met geheel Europa aan zal schorten: economisch verval. Onze tijd als wereldmacht zit er nu eenmaal op.
Wat is er in Griekenland aan de hand? En wat betekent dat voor ons?
Dat kan prima inzichtelijk worden gemaakt door Griekenland te vergelijken met ons eigen Nederlandje. In onze kneuterpolder loopt het ook niet echt lekker, maar wij hebben onze boekhouding een stuk beter op orde. Daarom zijn wij, wanneer Europa deze eeuw transformeert naar een economisch B-merk, gelukkig pas als laatste aan de beurt.
Terug naar Griekenland. Griekenland telt op dit ogenblik ongeveer 10,7 miljoen inwoners. (CIA World Fact Book)
De echte kenner zal nu zijn of haar wenkbrauwen fronsen.
Griekenland telt immers 11 miljoen inwoners.
Dat was inderdaad zo.
Maar Griekenland is een van de eerste landen in de Westerse wereld waar het aantal inwoners daalt. Te weinig kinderen en te weinig immigranten.
Maar een van de meest fundamentele grondbeginselen van het globale economische model is juist ‘groei’. En dan vooral groei van de bevolking en groei van de productiviteit per inwoner. Méér inwoners die per persoon méér produceren.
De welvaart die daaruit voortvloeit, gecombineerd met een ambitieuze, en helaas soms agressieve expansiedrift, dat is waar het al eeuwen om gaat. Dat is wat onze positie in de wereld bepaalt.
Een globale economie is een competitief speelveld waarin landen en bedrijven elkaar vliegen afvangen. Wanneer de ene partij groei laat liggen, wordt die ruimte blijvend ingenomen door een andere partij. En zo worden verschillen in welvaart en macht groter. En naar mate die verschillen groter worden, zijn de winnende partijen sneller geneigd hun positie, desnoods met militaire middelen, veilig te stellen.
Eeuwenlang behoorde Nederland tot een klein clubje landen dat dat spel als geen ander beheerste. Maar met de globalisering van de wereldeconomie blijkt dat clubje plotseling veel groter. En moeten wij nu ook concurreren met tientallen landen, regio’s en steden waarvan wij voorheen dachten dat het achterlijke gebieden waren. Of waarvan wij het bestaan niet eens kenden.
Wederom terug naar Griekenland.
Ook de Grieken maken onderdeel uit van het selecte clubje Westerse landen dat de rest van de wereld eeuwen lang heeft beschouwd als ondergeschikt.
Sterker nog; Griekenland was ooit een wereldmacht.
Daarvoor moeten wij wel terug naar de periode van 300 jaar tot circa 30 jaar vóór Christus, maar dan heb je ook wat. De Grieken heersten toen over grote delen van het Midden-Oosten. Hun taal en cultuur waren dominant in wat toen het meest ontwikkelde deel van de wereld was.
Maar in de eerste eeuw voor Christus trad het verval in.
De macht van het Griekse rijk brokkelde af.
Daarna is het nooit meer goed gekomen.
(Griekenland – Hoogtepunt van de macht al eeuwen voorbij…)
Begrijp mij goed, ik ben een groot tegenstander van koloniale expansie.
Ik denk dat het een verwerpelijk en illegaal model is om hele volken te onderwerpen aan dwang en geweld, alleen maar voor een paar centen. Expansie is OK, zolang gerealiseerd op eigen terrein en/of gebaseerd op vrijwillige samenwerking tussen landen en organisaties.
Wat ik wil aangeven is dat Griekenland het land is in de Westerse wereld, waarvan het hoogtepunt van de macht het verst in het verleden ligt. Geen enkel ander Westers land heeft zó vroeg gepiekt.
En sindsdien zijn de invloed en macht van Griekenland tanende.
Het is een proces dat eeuwen duurt, en dat waarschijnlijk niet meer omkeerbaar is.
Af en toe zijn er oplevingen, denk aan de bloei van de Griekse scheepvaart-industrie. Maar in historisch perspectief zijn die oplevingen tijdelijk, en weinig significant. Het economische en politieke verval dat op de lange termijn is ingezet, wordt er niet mee doorbroken.
Een land zoals Griekenland leeft met die last. Het Griekse volk is zich serieus bewust van het feit dat zij ooit machtig was, en dat waarschijnlijk nooit meer zal worden.
De geschiedenis leert dat in dit soort situaties vaak een hardnekkige decadentie optreedt. Naties die ooit het wereldtoneel beheersten houden graag vast aan verworven status en welvaart.
Grote paleizen dienen overeind te worden gehouden. Ook al is er geen aansprekende en invloedrijke leider meer om het te bewonen.
Prestigieuze industrieën (zoals de rederijen) dienen overeind te worden gehouden. Ook al zijn zij niet allemaal meer rendabel.
Opzichtige militaire rituelen moeten in ere worden gehouden. Ook al is de onderliggende machtsbasis al lang verdwenen.
En het goede leven, zoals ontspannen met een schaal olijven en een glas Oezo in de hangmat verpozen, dient te worden gecontinueerd. Ook al meent de boekhouder dat daar geen geld voor is.
(Opzichtige Griekse rituelen worden in ere gehouden. Wel leuk voor de toeristen.)
En zo schakelen wij weer terug naar het Griekenland van vandaag. Ooit een wereldmacht, maar tegenwoordig volgens het IMF nog maar de 32e economie van de wereld. Althans, in 2010. De verwachting is dat die positie in de komende jaren verder zal verslechteren. Nederland zakt ook gestaag en staat inmiddels op een 17e plaats.
In 2011 bekleedt Griekenland een treurige 211e plaats op de wereldranglijst van economische groei. Slechts 4 van de 215 landen doen het dit jaar slechter dan Griekenland. Griekenland kent dit jaar een economische krimp van maar liefst 4,5%! (CIA World Fact Book) Nederland komt er met een 156e plaats ook niet best vanaf, maar weet nog een groei van 1,7% te realiseren.
In Griekenland werkt slechts 60% van de beroepsbevolking (Nederland 75%). Maar liefst 25% van de Griekse werknemers is ambtenaar (in Nederland 12%) en draagt daardoor niet wezenlijk bij aan de economische groei of concurrentiekracht van het land.
Ook de Griekse arbeidsproductiviteit is onwaarschijnlijk laag. Per gewerkt uur produceren de Grieken ongeveer de helft van wat Nederlanders doen.
Vrijwel ieder economisch kengetal dat betrekking heeft op Griekenland is desastreus.
Het heeft er alle schijn van dat Griekenland decennia lang op te grote voet heeft geleefd. De Griekse overheid heeft reusachtige leningen afgesloten in het buitenland om een leefstijl te continueren waar eigenlijk geen geld voor was. Ondertussen werd onvoldoende gewerkt, bezuinigd en gespaard om die schulden terug te betalen.
Inmiddels vechten de Europese ministers van Financien een achterhoedegevecht om Griekenland overeind te houden.
Volgens Eurostat bedroeg de Griekse staatsschuld in 2010 maar liefst 142,80% van het Bruto Nationaal Product. Dat percentage is dubbel zo hoog als de situatie in Nederland. Griekenland heeft daarmee verreweg de allergrootste staatsschuld van alle Europese landen. In totaal gaat het om een bedrag van circa 350 miljard Euro. Dat is een schuld van bijna 33.000 Euro per Griek.
Deze week werd bekend dat Griekenland in ieder geval nog eens 109 miljard krijgt toegestopt. Maar mogelijk wordt het veel erger en heeft Griekenland nog eens 444 miljard Euro aan krediet nodig om de tent draaiende te houden.
Wie gelooft er nog dat deze leningen ooit nog worden terug betaald?
Iedere 100 miljard Euro krediet betekent een nieuwe schuld van bijna 10.000 Euro per Griek. Een aanvullend pakket van 444 miljard levert per Griek een extra schuld van ruim 40.000 Euro op.
Als dat bedrag wordt opgeteld bij de bestaande staatsschuld betekent dit dat ieder modaal Grieks gezinnetje met 2 kinderen straks voor bijna 300.000 Euro in het rood staat. Zelfs als alle Griekse huishoudens vanaf nu hun gehele leven al hun spaargeld zouden inleveren, dan nog is dat niet genoeg geld om zo’n schuld af te lossen.
Als die lening van 444 miljard Euro er zou komen, dan wordt dat bedrag NOOIT meer terug betaald. En als je niet aan je betalingsverplichtingen kunt voldoen is daar maar één woord voor: failliet.
Zijn er in Europa nog meer landen die ooit een wereldmacht waren en waarvan de invloed en macht steeds geringer worden, waarvan de langjarige economische groei uitzonderlijk laag is, en waarvan de overheid een gevaarlijk hoge schuld heeft opgebouwd?
Jazeker, vrijwel alle West- en Zuid-Europese landen voldoen aan deze omschrijving. De situatie in Italië komt echter het meest overeen met de economische toestand in Griekenland.
Ook Italië is een voormalige wereldmacht die eeuwen terug haar hoogtepunt heeft gehad. Inmiddels is haar economische groei al enkele decennia minimaal en zakt zij op de ranglijst van grote economieën. De leefstijl van een wereldmacht wordt wel gecontinueerd met het overeind houden van grote paleizen en monumenten, het in stand houden van een veel te grote populatie ambtenaren en het draaiende houden van een duur militair apparaat. Al die zaken worden bekostigd door het afsluiten van steeds meer leningen waardoor Italië inmiddels een 8e plaats bekleedt op de wereldranglijst van staatsschuld per inwoner.
Hiermee gaat Italië heel hard dezelfde kant op als Griekenland. En wanneer Italië blijft volharden in dit economisch kanibalisme, zal ook zij op korte termijn aan het noodfonds-infuus hangen.
Een stevig ingrijpen in de overheidsfinanciën (bezuinigingen) is onvermijdelijk om de Italiaanse boekhouding weer op orde te krijgen. Maar dat is vooral een administratief en politiek belang. Daarmee wordt de afbreuk van Italië als wereldmacht en wereldeconomie niet tot stand gebracht. De oorzaken daarvan liggen veel dieper en de aanpak daarvan komt op een heel ander terrein dan het reorganiseren van het ambtelijke huishoudboekje.
Het zelfde geldt voor vrijwel alle andere EU-landen. Allemaal lopen zij op tegen een steeds verder teruglopende machtsbasis, een structureel lage economische groei, een teruglopende bevolking en een groeiende schuldlast.
De Europese eenwording is in mijn optiek een geweldig plan maar het is een eeuw te laat gekomen. Het verval van Europa als wereldmacht en wereldeconomie is helaas onafwendbaar.
Update 6 augustus 2020, 9 jaar later. In 9 jaar tijd is de Griekse staatsschuld gestegen van 142,8% naar 181,2% van het Bruto Nationaal Product. De Griekse economie is in de periode 2008-2015 volledig ingestort. In 2008 bedroeg het GDP van Griekenland 354 miljard dollar, in 2015 was dat gezakt naar 196 miljard dollar. Sindsdien krabbelt het Griekse GDP weer iets op. Desondanks is Griekenland in de periode 2011-2020 gezakt van de 32e naar de 50e plaats op de ranglijst van grootste economieën ter wereld.
(6668 views)
Nuttig, zo’n ononderbouwde meinng.Ten eerste moeten we niets en ten tweede zijn bezuinigingen helemaal niet eens nodig. Dit is zelfs al zo als we een ander geldsysteem zouden hebben, eentje waarin geld niet als schuld werd gemaakt.Alleen dit zal vast aan dovemansoren gericht zijn, want ik verwacht niet van je dat je hier nog reageert.
De enige reactie die ik op uw commentaar kan geven is dat ik er niets van begrijp.
Blijft de vraag hoe het mogelijk is dat de EU zonder grondige financiele checks aan een zo uitgebreid experiment is durven beginnen. Er moet bekend zijn geweest bij zo’n groot apparaaat als de EU dat minimaal G’land (maar ook Italiei)ook toen er al beroerd voor stond. Het geeft een amateurisme en onnozelheid aan die aan het ongelooflijke grenst.
En dan de invoering van de Euro. Die is ingevoerd terwijl economen dringend af raden het te doen zonder voldoende regelinstrumenten. De politici hebben hier, ook nog eens zonder steun van de bevolking, zaken botweg doorgedrukt.
Het zou geen enkel probleem zijn gewwest de Euro alleen al rekeninstrument te gebruiken voordat men de munten hard aan elkaar koppelde. Het is de EU geweest die volledig de Euro veel te vroeg heeft doorgedrukt.
Nog zou het niet erg zijn geweest ware het niet dat de EU werkelijk heeft zitten slapen. Zij maakten wel wetgeving over van alles (tot aan roltoeters aan toe), maar zij hielden niet de economische situatie van de landen voldoende in de gaten. Dit valt de EU zeer sterk aan te rekenen en er zouden dan ook heel wat koppen moeten rollen.
De burgers hebben alle recht boos te zijn over de situatie waar zij in terecht gekomen zijn en waardoor zij grote schade leiden en zij zouden hun leiders ter verantwoording moeten laten roepen.
Dan het volgende:
Dat Europa over zijn top heen is, is nu wel een feit.
Ik houd het er op dat dit grotendeels het gevolg is geweest van de uitverkoop van technologie aan China, Korea etc.
Zij copieerden de technologie en perfectioneerden die. Die truc was vanuit Japan al bekend. Dus men was gewaarschuwd.
China produceerde eerst met goedkope geimporteerde machines, maar ging al ras verder. En zei mijn vader altijd: “als je een aap leert klimmen, dan zit hij voor je in de boom”.
Dat was ook hier het geval. De Chinezen leerden snel en de vakbekwaamheid in de westere wereld verdween met de snelheid van een raket.
In het begin zag men nog geen effect. De goedkope invoer van veel produkten was plezierig maar heeft het westen in slaap gesust. Vergeten werd dat werkgelegenheid is verdwenen. Dat machinefabrieken verdwenen. Dat scheepswerven verdwenen. Dat hele industrieen verdwenen. Sterker: men deed zelfs zijn R&D buiten de deur. Bedrijven werden en worden te veel geleid door boekhouders en niet door ingenieurs met een lange termijn visie. En nu beseft men (dat waarvoor ingenieurs en technici al decennia waarschuwden) het vrijwel onmogelijk is om de fabrieken opnieuw op te bouwen. De investeringskosten zijn eenvoudig veel te hoog. De bedrijven uit het westen hebben vanuit individueel korte termijn eigenbelang hun technologie uit handen gegeven. En de overheden? Die sliepen rustig verder …
En zo zitten we bij de smeulende resten van een vergaan Europa, waarbij de landen met de sterkste schouders behalve de toenemende concurrentie van de wereldmarkt nu ook nog de last van de slapende broeders op hun schouders hebben.
Niet iets om vrolijk van te worden …
Hallo Jan,
Zeer interessante reactie, bedankt!
Hans
Het Europese project, zoals bekend is, werd beschouwd als een bijna heilige proces door de elite van het continent. Niets-zeker geen fiscale verantwoordelijkheid noch volkssoevereiniteit-moet worden toegestaan in de weg van het creëren van een verenigd Europa als de dominante Amerikaanse republiek over de vijver te staan.